xoves, 26 de marzo de 2015

POESÍA E MATEMÁTICA: O NÚMERO π




O NÚMERO PI

Digno de admiración o número Pi
tres coma un cuatro un.
Todas as súas cifras máis distantes tamén son iniciais,
cinco nove dous, xa que nunca remata.
Non permite abarcalo seis cinco tres cinco coa mirada,
oito nove cun cálculo
sete nove coa imaxinación,
e incluso tres dous tres oito en ton de broma, é dicir, cunha comparación
catro seis de calquera cousa
dous seis catro tres no mundo.
A serpe máis longa da terra despois duns cantos metros rompe.
Igualmente, se ben un pouco despois, actúan as serpes das fábulas.
O cortexo de cifras que compoñen o número Pi
non se detén na beira da folla,
é quen de prolongarse pola mesa, polo aire,
pola muralla unha folla, un niño de paxaros, as nubes, dereito ao ceo,
por toda a inchabilidade e o senfín do ceo.
Oh, que curta, francamente ratonil, é a cola dun cometa!
Que débil o raio dunha estrela que se dobra en calquera espazo.
E aquí dous tres quince trescentos dezaneve
meu número de teléfono a talla da túa camisa
ano mil novecentos setenta e tres sexto andar

a cantidade de habitantes sesenta e cinco céntimos
contorno de cadeira dous dedos charada
e código,
no cal quen puidera convosco voar
e ademais rógase conservar a serenidade
e tamén a terra e o ceo irán pasando,
pero non o número Pi, diso nin falar,
el sempre co seu bastante bo aínda cinco,
non con calquera oito
non cun derradeiro sete,
apurando, ai!, apurando á preguiceira eternidade
para que perdure.

WISLAWA SZYMBORSKA, Versos escollidos, Positivas, Santiago, 2011, pp. 184-187.
Tradución: Lucía Caeiro
***
EL NÚMERO PI

El admirable número Pi
tres coma uno cuatro uno.
Las cifras que siguen son también preliminares
cinco nueve dos porque jamás acaba.
No puede abarcarlo seis cinco tres cinco la mirada,
ocho nueve ni el cálculo
siete nueve ni la imaginación,
ni siquiera tres dos tres ocho un chiste, es decir, una comparación
cuatro seis con cualquier otra cosa
dos seis cuatro tres de este mundo.
La serpiente más larga de la tierra suma equis metros y se acaba.
Y lo mismo las serpientes míticas aunque tardan más.
El séquito de dígitos del número Pi
llega al final de la página y no se detiene,
sigue, recorre la mesa, el aire,
una pared, una hoja, un nido de pájaros, las nubes, hasta llegar directo al cielo,
perderse en la insondable hinchazón del cielo.
¡Qué breve la cola de un cometa, cual la de un ratón!
¡Qué endeble el rayo de un astro si se curva en la insignificancia del espacio!
Mientras aquí dos tres quince trescientos diecinueve
mi número de teléfono la talla de tu camisa
el año mil novecientos sesenta y tres sexto piso
el número de habitantes sesenta y cinco céntimos
dos pulgadas de cintura una charada y un mensaje cifrado
que dice vuela mi ruiseñor y canta
y también se ruega guardar silencio,
y se extinguirán cielo y tierra,
pero el número Pi no, jamás,
seguirá su camino con su nada despreciable cinco
con su en absoluto vulgar ocho
con su ni por asomo postrero siete,
empujando, ¡ay!, empujando a durar
a la perezosa eternidad.

WISLAWA SZYMBORSKA, Paisaje con grano de arena, Círculo de Lectores, Barcelona, 1997, pp. 140-141.

mércores, 25 de marzo de 2015

CINE E MATEMÁTICA: PIPAS, Manuela Moreno



Corto PIPAS from Manuela Moreno on Vimeo.


Ganador de los premios al mejor Guión y a la mejor dirección en la XI Edición del Notodofilmfest y nominado a los premios Goya 2014
Protagonizado por Marta Martín y Saida Benzal
Guión y Dirección Manuela Moreno

martes, 24 de marzo de 2015

CONCURSO DE ESOPÍAS BIBLIOTECA SEBASTIÁN BUEDO JIMÉNEZ





FICCIÓN (OU NON-FICCIÓN) COA CIENCIA: A MAXIA DO NÚMERO π


A Biblioteca Sebastián Buedo Jiménez convoca o I Concurso de Esopías do IES Francisco Aguiar.


BASES


  1. Poderá participar calquera alumno matriculado no IES Francisco Aguiar.
  2. Os participantes presentarán unha esopía inédita, en castelán ou galego, segundo a guía que se acompaña nesta convocatoria, e tendo en conta a definición desta: Esopía é un relato, comentario ou poema, de aproximadamente 140 carácteres (tweet), onde cada palabra leva un número de letras igual ás sucesivas cifras do número π. A esopía terá un mínimo de cinco palabras. Admítense, en folla anexa, unha ilustración alusiva ao texto, con técnica gráfica libre.
  3. Establécense tres categorías nas que o xurado designará un gañador por categoría:  Alumnos de primeiro e segundo da ESO /  Alumnos de terceiro e cuarto da ESO, bacharelato e Ciclo Formativo.
  4. Os premios consistirán nun vale para mercar material informático, audiovisual, didáctico ou educativo.
  5. Os participantes, que poden presentar ata un máximo de 3 esopías, obtarán a un único premio.
  6. Os premios poderán ser declarados desertos.
  7. O prazo de entrega remata o 17 de abril de 2015.
  8. As esopías, que deberán ser entregadas na Biblioteca, empregarán completamente cuberto o seguinte modelo descargable nesta ligazón.
  9. O xurado, designado polo Equipo da Biblioteca, estará integrado por distintos membros da comunidade educativa.
  10. A participación nesta convocatoria implica a aceptación das normas contidas nas presentes bases, así como a decisión do xurado que será inapelable.
***
   Esopía é un relato, comentario ou poema, de aproximadamente 140 caracteres (tweet), onde cada palabra leva un número de letras igual ás sucesivas cifras do número π.
   A esopía terá un mínimo de cinco palabras.
   A guía para facer esopías ten, entre espazos en branco e letras, 140 caracteres.
   Hai en total 24 palabras.
   As comas, puntos e comas, dous puntos, apóstrofos… poden ocupar un espazo en branco.
   Aínda quedan dous espazos para signos de interrogación ou exclamación, ao inicio ou ao final.



luns, 23 de marzo de 2015

HORA DE LER


23ª SEMANA [5ª SESIÓN]

   Non hai dúbida.
   Un libro sempre é unha porta aberta que nos aproxima a mundos que lindan cas páxinas que estamos a ler. Esta semana, os que acepten as nosas suxestións, poden viaxar as antípodas, para rir da man de Keneth Cook; ou ben achegarse á Irlanda frecuentada polos atrevidos e bailaríns mariñeiros coruñentos dos que nos fala Xurxo Souto.


Ilustración: André Letria

xoves, 19 de marzo de 2015

EL TAMAÑO DE LOS SUEÑOS, Karmelo C. Iribarren



KARMELO C. IRIBARREN, El tamaño de los sueños, Anaya, Madrid, 2006, 72 páxinas.

[PC IRI tam]


ENTRE DOS COCHES

Entre dos coches. Entre
un Renault azul y un Corsa
negro, me has venido esta tarde
a la memoria. Ya ves, cien
metros de autopista solitaria
han sido suficientes. Y pensar
que se me fue casi la vida
en mandarte al infierno.

mércores, 18 de marzo de 2015

POESÍA PARA LOS QUE LEEN PROSA, Miguel Munárriz


MIGUEL MUNÁRRIZ, Poesía para los que leen prosa, Visor, Madrid, 2004, 220 páxinas.

[PC MUN poe]


ELOGIO DE LA HERMANA

Mi hermana no escribe poemas,
y probablemente ya nunca se pondrá a escribir poemas,
lo heredó de nuestra madre, que tampoco escribía poemas,
y de nuestro padre, que tampoco escribía poemas.
Y, aunque mis palabras suenen a texto de Adam Macedónski,
en mi familia nadie escribe poemas.

Los cajones de mi hermana no guardan viejos poemas,
en su bolso no hay poemas recién escritos.
Y cuando mi hermana me invita a comer,
sé que no lo hace con la intención de leerme sus poemas.
Sus sopas son deliciosas y carentes de ocultos significados.
Y el café no se derrama sobre los manuscritos.

En muchas familias nadie escribe poemas,
pero si uno de sus miembros empieza, suele sembrar el contagio.
A veces la poesía cae en cascada sobre las generaciones
y origina remolinos capaces de engullir sentimientos familiares.
Mi hermana practica una prosa aceptable
y su obra literaria se reduce a las postales turísticas
con un texto que cada año repite la misma promesa:
cuando vuelva
contará
todo
todito.

Wyslawa Szymborska

martes, 17 de marzo de 2015

PLANETARIO Y HUMANO, Juan Ramón Corpas

JUAN RAMÓN CORPAS, Planetario y humano, Esquío, Ferrol, 1986, 92 páxinas.


[PC COR pla]


ESTE ENTONCES

Algún día tú y yo nos haremos mayores,
y de nada será el atardecer y los nocturnos
de Chopin y su piano.
Algún día la sombra nos hallará vestidos
de esta presencia aleve, de este calmo silencio.
Habrá un ramo de ambiguas clavelinas
y una copa de vino. Granaremos las horas
hacia la eternidad, pomposamente
leeremos los libros de este entonces. Quién sabe
porqué todo será tan parecido a ahora.

luns, 16 de marzo de 2015

HORA DE LER

22ª SEMANA [4ª SESIÓN]

   O sábado 21 de marzo, coincidindo co equinoccio, conmemórase o Día Mundial da Poesía. Nós consideramos que a poesía contribúe, diariamente, a educar a mirada na contemplación do mundo. Polo tanto, somos ben conscientes de que a poesía é unha poderosísisma ferramenta para promover a sensibilidade.
   Tendo en conta que os nosos clubes de lectura reúnense baixo o lema "Máis de cen as para voar", que outras palabras poderían encabezar mellor este eloxio que estes versos de Alejandra Pizarnik.
   



LA CARENCIA

Yo no sé de pájaros,
no conozco la historia del fuego.
Pero creo que mi soledad debería tener alas.

Alejandra Pizarnik
&
Iman Maleki

  

xoves, 12 de marzo de 2015

SABAB EL FUL U IASIMÍN: GONZALO MOURE VISITA O AGUIAR



O IES Francisco Aguiar deséxavos de corazón:
SABAB EL FUL U IASIMÍN

   Convocados polo Departamento de Lingua e Literatura Castelá, encheu o Salon de Actos unha ruidosa morea de rapaces e rapazas de 1º da ESO. Viñan do primeiro recreo da mañá coa algarabía "posta"...¡e a que volumen! Pero tamén viñan coa ilusión e a emoción de coñecer ao escritor que os engaiolara con "palabras de caramelo" e cos "caballos de mi tio".
   O balbordo foi serenando pouco e pouco. A presentación de Francisco Rodríguez Coloma foi seguida por unhas palabras de Gonzalo Moure. Logo, unha incesante batería de preguntas curiosas e intelixentes dos alumnos de primeiro: Cando comezou a escribir? Puxéronlle dificultades os seus pais para facelo? Cantos idiomas coñece? Gústanlle os cabalos? Como xurdíu o libro de "Palabras de Caramelo"? Como é o Sahara por dentro? Cal é o seu personaxe favorito? Estivo algunha vez namorado?"



  Ao fío das preguntas, Gonzalo Moure foi desgranando o seu maxisterio. Maxisterio como escritor pero máis aínda maxisterio de humanidade e proximidade.
   Explicounos que a escritura, a novela, a poesía, é un laboratorio. un laboratorio que os seres humanos creamos para pensarmos distintos, mesmo mellores. Que a humanidade progresou grazas á novela, ás distintas formas nas que nos atrevemos a pensarnos.
   Coñecimos as súas primeiras letras, cando aínda era un neno que perdera o autobús escolar. Daquela escribíu unhas palabras que poderían describir a vida de tantos de nós: Soy unha vulgar caña que navega río abajo por un cauce de piedras y se engancha en todas las ramas.

   Descubríunos que o interior do Sáhara é poesía. Que foron os poetas os que fixeron tomar conciencia aos seus habitantes de canto lles unía.
   Relatounos o pracer de durmir ao raso co único teito das estrelas do deserto.
   E contounos unha vivencia da súa estancia no Sáhara que nos deixou o fermoso saúdo que abre estas liñas. Máis deixemos que sexa él quen nolo conte:
   En el Sáhara, en los Territorios Liberados del Sáhara Occidental, (...) todavía se comparte el agua, la hierba, la leche, el fuego, la carne, la jaima. Una tierra en la que los ancianos más sabios no se conforman con darte los días con una fórmula cortés, sino que te desean Sabah eljer, una mañana de bienes, Sabah el nor, una mañana de luz del amanecer, y… ¡Sabah el ful u iasimín!

   Así me saludó una mañana, hace un par de meses, Belga, uno de los más hondos y fascinantes sabios saharauis vivos. Volvía de detrás de unas rocas y aún traía en su mano un poco de arena, de la arena que le gusta acariciar e investigar cada vez que llega a un lugar nuevo. Sabah el ful u iasimín. El fulme sonaba a comida, a legumbres, a lentejas o garbanzos tal vez. Pero ¡Iasimín! ¡Los jazmines, sin duda! Alguien me había saludado así una mañana en Smara, pero los campamentos están contaminados por la prisa, y no le di importancia ni me paré a pensar. Pero Belga y yo estábamos en lo más profundo de la badía, donde las horas son siglos y los siglos nada. Así que seguí con mi paseo, pensando en el saludo de Belga, y comprendiendo por fin que me preguntaba por los garbanzos y los jazmines, que me deseaba una mañana de garbanzos y jazmines, que quería que mi vida material fuera buena, pero también la vida de mi espíritu. Quería decirme así Belga que la vida no es solo lo material, ni la riqueza; que la vida son también los jazmines, los aromáticos jazmines del jardín del alma.

   Pois así sexa, lectores e lectoras da nosa web. Desexamosvos de corazón:
   Sabah el ful u iasimín.


 Julián Ferrer

mércores, 11 de marzo de 2015

LILI, LIBERTAD, Gonzalo Moure



GONZALO MOURE, Lili, Libertad, SM, Madrid, 1996, 108 páxinas.

[NC MOU lil]

Hoxe, as 10:40 todos os alumnos de 1º de ESO terán a oportunidade de charlar con Gonzalo Moure. Eles xa teñen lido Palabras de caramelo e andarán a piques de ler Los caballos de mi tio. Tamén poden retirar en préstamo esta novela curta publicada no 1996.


martes, 10 de marzo de 2015

EN UN BOSQUE DE HOJA CADUCA, Gonzalo Moure

GONZALO MOURE, En un bosque de hoja caduca, Anaya, Madrid, 2006, 118 páxinas.

[NC MOU enu]

Mañá, mércores, recibimos de a visita de Gonzalo Moure. É esta unha boa ocasión para revisar os títulos que están á disposición dos lectores. Esta novela, fermosamente ilustrada por Encarna León, obtivo o III Premio Anaya de Literatura Infantil e Xuvenil.




luns, 9 de marzo de 2015

HORA DE LER



21ª SEMANA [3ª SESIÓN]

   Nesta semana corresponde ter presente que este pasado domingo 8 de marzo conmemorábase o Día Internacional da Muller. Por iso, no IES Francisco Aguiar escollemos, intencionadamente, para ilustrar esta entrada a imaxe de Sor Juana Inés de la Cruz e deixamos como suxestións de lectura un relato longo da Premio Nobel Alice Munro e unha pequena antoloxía de poemas da autora chicana Sandra Cisneros, traducida do inglés ao galego por Marilar Aleixandre.


Ilustración: Miguel Cabrera

venres, 6 de marzo de 2015

RELATOS PARA UN TEMPO NOVO, Xoán Babarro e outros

XOÁN BABARRO & OUTROS, Relatos para un tempo novo, Dirección Xeral de Cultura, Santiago, 1993, 54 páxinas.

[NG REL]

Este libro da colección Lagarto Pintado conta co traballo do ilustrador Miguelanxo Prado.

xoves, 5 de marzo de 2015

LA ESCRITURA POLÍTICA DE JOSÉ HIERRO, Alberto Moreiras

ALBERTO MOREIRAS, La escritura política de José Hierro, Esquío, Ferrol, 1987, 120 páxinas.

[PC MOR esc]

***
Ao estudo de Alberto Moreiras, sucede unha antoloxía da poesía de José Hierro.
 ***

Me creía dueño del mundo
y no era dueño de mí mismo.
Bebí, como un vino de siglos,
la fugacidad del minuto:

la nube que aprende a trazar
su alto vuelo maravilloso,
el ancho cielo donde otoño
tiende su púrpura fugaz;

la mar que despliega el azul
y lo quiebra en blancos y en oros;
la tierra que dobla su lomo
abrumada de plenitud

No era mi reino. El que duraba
lo llevaba dentro de mí.
Miré hacia dentro. Supe. Vi:
mi reino lo llevaba el agua.

Y cuando nada queda. Cuando
se sienten ganas de no ser,
cuando el mágico atardecer
enciende el álamo lejano,

se quiere huir, se quiere entrar
en la noche definitiva.
Hay que luchar. Sangra la herida
y ya no se puede luchar.

Cómo puedo querer huir
a mi noche, mientras exista
algo bello, por lo que un día
hubiera querido morir.

Lleva mi reino el agua. Mira:
se lleva lo mejor de mí.

José Hierro

mércores, 4 de marzo de 2015

REUNIÓN DOS CLUBES DE LECTURA DE 1º DE BACHARELATO

E agora corresponde falar dun fito no proceso de transformacións que anda a vivir a nosa Biblioteca. 

Este pasado venres reuníase un dos tres grupos de alumnos de 1º  de Bacharelato. A fotografía non deixa deducir que lectura están a comentar: A casa en Mango Street, de Sandra Cisneros, A desaparición de Esme Lennox, de Maggie O'Farrell ou ben, Palabras envelenadas, de Maite Carranza.

Pode ser que a reunión non fose tan dinámica como en outras ocasións... 
Cansados de responsabilizar aos caramelos de pao, sei que alguén bótalle a culpa aos sofás que compoñen un dos rincóns máis frecuentados últimamente no noso instituto.

Quen pensa en voltar ás aulas...?

martes, 3 de marzo de 2015

META RELATOS, Claudio Rodríguez Fer

CLAUDIO RODRÍGUEZ FER, Meta relatos, Edicións Xerais de Galicia, Vigo, 1988,72 páxinas.

[NG FER met]


BETULA PENDULA

“Coas yerbas máis mareiras chega hoxe a ti a miña fala azul. Escríboche desde a beira nordés do fin do mundo, acompañado tan só de natureza. Preguntaraste quizais por que che escribo despois de tanto tempo. Pero sei que ninguén acolleria coma ti o meu falar azul e o seu recendo a madresilvas desfeitas. Despois de moitos días de furias e de olvidos, podo ao fin escribir con certo acougo. Quizais foi este mar o que trouxo a paz na que me sinto. Encóntrome perdido, pero vivo, en medio da máis batida punta en terra. Fáloche, coma sempre, coa mesma tenrura coa que a lingua se comprace no nome máis azul da bidueira —Betula Pendula— ou coa que recibín as túas Cancións de amor azul. E falo azul por ti, na Iingua que é máis miña, como este mar oceánico que me arrola e me muxe. A boca posuída pola verba reverte escuma de áspid entre o soño e o intre equidistante no que escribo e no que te evoco azul, ensortellándote, como sempre ocorre cando alguén che fala”.

   Ela mostrara, quizais enroibecida, a fereza erótica das mulleres-tigre e os dous se mergullaran nun mundo de vinilo. Ela golpeouno cunha flor vermella mentres a aprisionaba no corredor. Volveuse con rapidez felina. Foi unha mordedura lenta, como se os dentes se prendaran do pescozo, e Blue vibrou. Despois mordeuna longamente no van. Ela recorreu a caluga coa lingua: alí trabou con saña a súa tenrura feraz. Amáronse con dor apaixonado, ávidos e salgados polas chagas. Desde entón Blue agardaba a súa visita colocando celofán azul sobre as bombillas e Betula empeñouse en tapizar o corredor coa música de Velvet Underground. Tras a explosión ebúrnea da muller-tigre, a penumbra descubría as marcas vermellas veteadas de cardenais estampados en días anteriores. Preferían trabar cos dentes os seus corpos porque pensaban que a mácula debería ser perenne: só escribían sobre o vivente.

   “Hoxe notei un lóstrego estremecedor en todo o corpo. Entón todo se me puxo azul e apareciches ti, tigresa, víbora ou vespa ao ritmo letal do teu veneno”.

   Betula interrompeu a lectura da carta. Sentíase como ausente de si mesma e para corroborarse levou a man ao beizo superior, deforme desde a última mordedura. Por un momento pensou en viaxar a Fisterra, pero axiña Ile pareceu absurdo e continuou lendo.

   “Ante esta mar, a túa imaxe parece difuminarse entre a néboa, como se xa non quixera seguir colaborando en tanto finximento. Por iso non podo seguir ficcionando por máis tempo. Este circunloquio non describe senón a elipse dunha escapada inútil da evidencia que me oprime. Fuxo de min, amor, fuxo de min, do que me trouxo a agonizar ao fin do mundo, lonxe do teu corpo mordido de mazá camoesa. Asediado por durísimos penedos e ante esta auga que bate implacablemente contra as rochas, sinto que fuxo, amor, sinto que luxo cara esa mar inmensa que non leva a ningures. Fuxo de ti en min, fuxo de ti, tabú, cousa prohibida”.

   Entón quixo sentirse mellor que viva. Puxo música violenta e pensou que ía velo á punta de Fisterra. Maxinou o encontro varias veces, con progresiva virulencia. Volvía aos tempos do vitriolo. Betula abríase cando Blue apretaba con forza a súa gorxa de tigresa e soamente a soltaba cando ela acadaba agarralo con furia entre as súas pernas. Logo viña a mareira e todo daba voltas sobre as rochas e o mar víase no ceo e Biue rolaba exhausto polas penas e daba coa caluga nun penedo; o azul cobraba o ton gris da morte. Betula espertou. A carta caera xa da cama. O locutor, matinal e frío, daba as últimas noticias: ESTA MAÑÁ FOl ENCONTRADO O SEU CORPO SEN VIDA TENDIDO SOBRE AS ROCHAS DO CABO DE FISTERRA. POLO MOMENTO DESCOÑÉCENSE AS CIRCUNSTANCIAS DA SÚA MORTE, AÍNDA QUE PARECE SER DEBIDA AO BATER DA SÚA CALUGA CONTRA AS PENAS...



Fotografía: Eduardo Rodríguez Ochoa

luns, 2 de marzo de 2015

HORA DE LER

20ª SEMANA [2ª SESIÓN]

    Reflexionando déixanos a artista arxentina Liliana Porter.
   Non é certo que os libros fagan aos lectores seres insignificantes; máis ben podemos pensar que é moi grande a sabedoría que estes atesouran.
   Quen di que o liliputiense lector (que aí está sentado) non esté a ler un relato de Xoán Babarro González ou de Carlos Castán