OS LUMES QUE ESCONDE O XEO
Xosé Luís Mosquera Camba é un deses poetas que non pertence a ningún cenáculo nin segue escolas líricas á moda, mais cómpre non perder de vista. Leva publicando hai case vinte anos, sempre textos que gañaron algún certame, neste caso o Fiz Vergara Vilariño, o que debería facernos reflexionar sobre o papel dos premios, ou, mellor. sobre algunhas precariedades dun sistema tan debedor destas convocatorias. A súa orixinalidade ten que ver con estas cuestións, comunitarias pero tamén coas persoais. Artista visual e especialista en historia da arte, a súa poesía dialoga con outras disciplinas, sobre todo as plásticas aínda que aquí predominan as cinematográficas e musicais. Malia as diferenzas obvias entre libros, a súa produción ten unha gran coherencia interna que se sustenta na intertextualidade e na procura vangardista, sobre todo no que atinxe ao peso do onírico.
En Parhelio, fenómeno físico curioso que fai patente a materialidade das representacións, aparecen algunhas claves nos paratextos, como o prólogo do propio autor. Nel aclárase de onde procede o título e a influencia de Ingmar Bergman, o que en parte explica a preferencia pola amplitude da prosa, mais acaída á narratividade do cine. As tres partes do poemario toman o nome de tres filmes do cineasta. Neste senso, e se incluimos a escoita das suxestións musicais, a obra é unha experiencia artística completa. Aínda que é recomendábel ter visto as películas, non é necesario para entrar na atmosfera bergmariana. O existencialismo, a culpa, o perdón, as pulsións crimináis, a dificultade de amar ou a violencia nas relacións filiáis dan conta do pesimismo co que se olla a propia vida: «un camino que por momentos se fai / intransitable con tanta lama; tanta, tanta lama». Non se salva a ollada inquietante cara á infancia nunha idealización forzada, a linde fina entre normalidade e anomalía psicolóxica ou os límites da comunicación literaria, outro placebo que, malia a todo, forma parte da realidade. «Quen quere entender o poema con esta auga e con este frío e esta respiración descontrolada?», porque á fin é «O poema, un accidente».
Tanta gravidade está compensada por un certo sarcasmo á sueca, propio tamén do director, e por unha paixón por veces dura que alixeira un contido que puidese parecer excesivamente intelectual, mais que non o é. As recorrenencias e as variacións dalgúns motivos constantes, treman do leme para non deixarse arrasar polo «cabalo envolto en chamas», se é que o arrasamento lector é un problema. Non debería.
Inma Otero Varela, nòs Diario, 20 de maio de 2022.
