mércores, 31 de xaneiro de 2018

CUENTOS Y LEYENDAS DE LAS MATEMÁTICAS, Vicente Muñoz Puelles

VICENTE MUÑOZ PUELLES, Cuentos y leyendas de las matemáticas, Anaya, Madrid, 2017, 126 páxinas.

[NC MUÑ cue]



EL MISTERIOSO NÚMERO PI

   Como bien sabemos, el número pi, simbolizado por la letra griega π, es la relación entre la longitud de una circunferencia y su diámetro. Es posible que los pueblos de la Antigüedad ya se dieran cuenta de que, en cada giro de la rueda de un carro, el vehículo se desplazaba tres veces el diámetro de la rueda más o menos.
   Hacia el 250 a. C., el matemático griego Arquímedes de Siracusa determinó una cifra más exacta: 3,142. Tuvieron que pasar unos cuantos siglos para que el matemático árabe al-Kashi (1380-1429), de la escuela de Samarcanda, añadiera otra cifra, que es la más difundida: 3,1416. En 1706, el matemático galés William Jones introdujo el símbolo π seguramente por la palabra griega que designa el perímetro, que empieza con esa letra. 
   Pi es la constante matemática más famosa de nuestro planeta, y cabe suponer que también de las civilizaciones más avanzadas del universo, si es que hay alguna. Las cifras de pi son infinitas, y nadie ha sido capaz de encontrar un patrón ordenado en su distribución. 
   El 21 de marzo de 2015, en la Universidad VIT, en Vellore, India, y ante decenas de testigos, el joven indio Rajveer Meena, de 25 años a la sazón, empezó a cantar números:
   —Tres, uno, cuatro, uno, cinco, nueve, dos, seis, cinco, tres, cinco, ocho, nueve, siete, nueve…
  Casi diez horas después, pálido y exhausto pero feliz, Meena se tambaleó, y siguió cantando mientras caía. Antes de desmayarse había enunciado de memoria los primeros 70000 dígitos del número pi sin equivocarse ni una vez, superando el anterior récord de 67890 cifras que el chino Chao Lu había conseguido diez anos antes.

martes, 30 de xaneiro de 2018

CIENCIA EN GRAGEAS, José Antonio López Guerrero

JOSÉ ANTONIO LÓPEZ GUERRERO, Ciencia en grageas, Turpial, Madrid, 2012, 248 páxinas.

[6 LOP cie]



CUANDO EL CERDO ESTORNUDA...


   Se cuenta que la costumbre de decir «Jesús» cuando alguien estornuda procede del siglo XIII o XIV, y era una forma de invocar la protección divina cuando en plena pandemia de peste negra un simple estornudo podía indicar, en pocos días, un familiar menos. En los últimos tempos y gracias a tanta locura informativa, cuando alguien estornuda los de alrededor pueden pensar: «Vaya, ya está aquí el cerdo constipado», con perdón. 
   La nueva paranoia, esté o no justificada, por la gripe porcina recuerda a la de no hace mucho, cuando caminábamos mirando a los cielos por si veíamos algún pato mareado.
   ¿Está justificado tanto ruido mediático? ¿Tanta alarma social? Pues esta pregunta es la que tratamos de responder los científicos, guiándonos por el rigor en la información, la prevención epidemiológica y, claro está, el intento de no provocar una estampida social cuyos estragos serían peores que los del virus per se.
   En dos frases, por lo mucho que ya se ha mareado la perdiz, digo el marrano, querría contribuir a relajar la tensión. El virus de la gripe tíene varios mecanismos para modificar su atigenicidad, es decir, la forma en que nuestro sistema inmune se lo encuentra. AI parecer, la actual combinación entre trozos de virus humano, de cerdo y de ave ha originado una variedad nueva, y de ahí la alarma de todos los centros de vigilancia epidemiológica, pero en este momento eso no significa que el virus sea peligroso. Para ello tenemos que ver la evolución y confiar en las autoridades, además de estar pendientes de nuestro propio cuerpo e ir al médico si nos sentimos con los síntomas típicos de la gripe. Por lo tanto, como despedida quiero citar un proverbio matemático: «Lo que no tiene solución, por definición, no es un problema».

luns, 29 de xaneiro de 2018

HORA DE LER

HORA DE LER 

16ª SEMANA [4ª SESIÓN]

Ler, escribir, debuxar... 
Sempre un papel nas mans. 
Igual que a Maruja Mallo que imaxina Juan Manuel Santomé (aínda que na superficie) estaremos nós a ler os contos matemáticos de Vicente Muñoz Puelles ou un fermoso relato, O caso do unicornio azul de Agustín Fernández Paz.  

venres, 26 de xaneiro de 2018

ESTAMOS TODAS BIEN, Ana Penyas

ANA PENYAS, Estamos todas bien, Salamandra, Madrid, 2017,112 páxinas.

[AI PEN est]

Unha novela gráfica para a recuperación das memorias: a memoria familiar e a memoria histórica  dunha época na que as mulleres, as nosas avoas penélopes, estaban «condeadas a coser, calar e esperar».


xoves, 25 de xaneiro de 2018

MAGNETISMO E LEVITACIÓN MAGNÉTICA

     O magnetismo é un fenómeno físico que provoca forzas de atracción ou repulsión naquelas substancias que posúen propiedades magnéticas. Foi coñecido polos gregos, que descubriron que certas pedras encontradas na cidade de Magnesia, en Asia Menor, presentaban a propiedade de atraer certos materiais como o ferro ou o níquel.
     En 1820, H. C. Oersted decubriu, accidentalmente, que as correntes eléctricas son capaces de producir forzas magnéticas. Isto poñía de manifesto a relación entre ambos fenómenos, a electricidade e o magnetismo. M. Faraday aproveitou este descubrimento para desenvolver o principio do motor eléctrico e descubrir a inducción electromagnética.
     En 1865, o físico escocés J. C. Maxwell, desenvolveu unha teoría que unificaba ambos fenómenos nun só. Desta teoría dedúcese que as cargas eléctricas en movemento provocan as forzas entre ditas cargas e orixinan, tamén, as forzas de natureza magnética. Das súas ecuacións deduciu que o campo electromagnético podía viaxar polo baleiro en forma de onda. Isto permitíu establecer que a luz e outras formas de radiación son, na realidade, ondas electromagnéticas.

A levitación magnética

     Como xa explicamos, os imáns exercen forzas que poden ser de atracción ou repulsión. Unha manera curiosa de poñer de manifiesto as forzas magnéticas é a posibilidade de provocar a levitación magnética.  

Isto serve de base para a construción do tren de levitación magnética, como o que hai na cidade de Shangai (Maglev de Shangai). Trátase dun tren suspendido no aire debido a forzas magnéticas, que tamén serven para aceleralo  ata velocidades de aproximadamente 500 km / h. A falta de contacto coas pistas significa que a única fricción no tren é a que ofrece o aire, o que lle permite alcanzar estas velocidades.



Unha forma de obter as forzas magnéticas que suspenden o tren é construír circuítos eléctricos nas pistas, mentres que no tren hai electroimáns moi potentes. As forzas electromagnéticas que xorden levarán o tren suspendido e tamén o acelerarán.



    Nesta animación podes ver o fundamento do funcionamento dun tren de levitación magnética:



      Outra forma de conseguir a levitación magnética é facer uso do efecto Meissner. Iste consiste en que un semicondutor se comporta como supercondutor cando se arrefría por debaixo dunha temperatura crítica, o que o converte nun material diamagnético perfecto. O diamagnetismo supón a desparición total do campo magnético no material semicondutor e ser repelido por dito campo. Non obstante, cando se lle achega un imán, no semicondutor créase un campo magnético igual e oposto ao do imán para anulalo. Isto provoca que o obxecto semicondutor quede "atrapado" polo campo magnético e que responda exactamente aos movementos do imán, provocando a levitación magnética.


     Como podes ter notado, para lograr a supercondutividade é necesario arrefriar o material a temperaturas moi baixas. Cando a temperatura e maior que a temperatura crítica, a superconductividade e o efecto Meisner desaparecen e a levitación no é posible.



mércores, 24 de xaneiro de 2018

ENCONTROS CON ESCRITORES: RAQUEL VÁZQUEZ

Durante estes primeiros días de xaneiro, os alumnos de Literatura Universal estiveron a ler tres relatos da escritora (ex-alumna do Aguiar), Raquel Vázquez: Blue tropic, Raíl imaginario (La ocarina del tiempo) e o inédito El final de los puentes. Hoxe, tiveron a sorte de poder preguntarlle polos motivos de elexir un narrador en primeira ou en terceira persoa, a pretensión na elección dos temas, a planificación do traballo ou o tempo transcurrido entre o xerme da primeira idea e o resultado final. Grazas, Raquel.


martes, 23 de xaneiro de 2018

MENTIRAS PARA SER UNA MUJER DE VERDAD, Rocío Salazar

ROCÍO SALAZAR, Mentiras para ser una mujer de verdad, Lunwerg, Barcelona, 2017, 200 páxinas.

[AI SAL men]

Subtitulado Manual para principiantes, esta novela gráfica pretende desmontar os prexuicios sociais que impoñen condutas que someten ás mulleres, como pódese comprobar xa desde o primeiro capítulo.



luns, 22 de xaneiro de 2018

HORA DE LER

HORA DE LER 

15ª SEMANA [3ª SESIÓN] 


Pánico nos corredores do Aguiar!
Centauros lendo a Ambrose Bierce ou Ranson Riggs!
Rapaces lendo historias de pantasmas!


Ilustración: Odilon Redon

venres, 19 de xaneiro de 2018

CUENTOS DE BUENAS NOCHES PARA NIÑAS REBELDES, Elena Favilli

ELENA FAVILLI & FRANCESCA CAVALLO, Cuentos de buenas noches para niñas rebeldes, Planeta, Barelona, 2017, 224 páxinas.


[92 FAV cue]


**********
Elena Favilli y Francesca Cavallo reúnen en este libro, sufragado por micromecenazgo, cien biografías (desde la matemática Ada Lovelace a la arquitecta Zaha Haddid) inspiradoras para que todas las niñas rebeldes del mundo «sueñen en grande, aspiren a más, luchen con fuerza».
**********
ADA LOVELECE (10 de diciembre de 1815-27 de noviembre de 1852)

Matemática 

    Había una vez una niña llamada Ada a quien le encantaban las máquinas.
   También le fascinaba la idea de volar. 
   Estudió a muchas aves para descifrar el equilibrio exacto entre el tamaño de las alas y el peso del cuerpo. Probó distintos materiales y realizó múltiples diseños. Nunca logró planear como un ave, pero creó un hermoso libro de ilustraciones llamado Flyology (Vuelología), en donde anotó todos sus hallazgos.
   Una noche, Ada asistió a un baile donde conoció a un viejo matemático cascarrabias llamado Charles Babbage. Ada también era una matemática brillante, así que no tardaron en convertirse en buenos amigos. Charles la invitó a ver una máquina que había inventado. Se llamaba máquina diferencial, y podía sumar y restar números de forma automática. Nadie nunca había hecho algo así.
   Ada estaba fascinada.
  —¿Y si construimos una máquina que haga cálculos más complejos?—le preguntó a Charles. Ambos pusieron manos a la obra. Estaban muy emocionados. La maquina era descomunal y requería un enorme motor de vapor.
   Pero Ada quería llegar más lejos.
   —¿Y si logramos que esta máquina toque música y muestre letras además de números?
  Lo que Ada estaba describiendo era una computadora. ¡Mucho antes de se inventaran las computadoras modernas!
   De hecho, Ada creó el primer programa computacional de la historia.


mércores, 17 de xaneiro de 2018

CEIBA DE LUZ, Manuel Lourenzo González

MANUEL LOURENZO GONZÁLEZ, Ceiba de luz, Xerais, Vigo, 2017, 342 páxinas.

[NG LOU cei]



Premio Jules Verne de Literatura Xuvenil, 2017 


 O achado nunha tenda de antigüidades dunha estatuíña humana, de ouro macizo e fasquía precolombina, desencadea a organización da expedición Ceiba de Luz. Un grupo heteroxéneo formado por dezaoito persoas e comandado pola profesora Sandra Olivares embárcase na aventura de chegar ao mítico Eldorado. Durante máis de dous meses atravesan a selva amazónica no Perú na procura das culturas taimahuara e arapanac, ata alcanzaren a antiga cidade de Haripari. A convivencia provocará liortas, intrigas e traizóns, pero tamén relacións de amizade, amoríos e morte.En "Ceiba de Luz", Manuel Lourenzo González amosa a súa habelencia narrativa agasallándonos cunha novela de aventuras cargada de intriga onde as psicoloxías e as relacións dos personaxes, plasmadas nuns diálogos vivos, evolucionan no tan vizoso como abafante ambiente da selva amazónica. Como pano de fondo, a natureza virxe converxe coas culturas ancestrais para crearen un poder que se enfronta, desde o misterio, ao egoísmo e a superficialidade da sociedade en que vivimos.

martes, 16 de xaneiro de 2018

TERRITORIO ACOUTADO, Olga Patiño & Carlos Lorenzo Pérez


OLGA PATIÑO & CARLOS LORENZO PÉREZ, Territorio acoutado, Espiral Maior, A Coruña, 2017.

[PG PAT ter]



As horas
convócannos
a escoitar o son
das sombras
atravesadas polo vento.

luns, 15 de xaneiro de 2018

HORA DE LER



HORA DE LER

14ª SEMANA [2ª SESIÓN]


A lectura pode ser unha experiencia tan agradable como desacougante. Proba diso, esta antoloxía, (proposta por Javier Perucho) de microrrelatos que ilustran a fronteira entre as fábulas e os bestiarios; ou este relato de Rafael Dieste.



Ilustración: Bella Sinclaire

venres, 12 de xaneiro de 2018

SORRISOS E BOA COLLEITA, Varios Autores

VARIOS AUTORES, Sorrisos e boa colleita, Banco de Terras Galiza, A Coruña, 2008, 96 páxinas.

 [AI SOR]

Nesta homenaxe dos humoristas gráficos galegos ao noso rural aparecen autores tan próximos coñecidos como Xosé Tomás o Sabela Arias.


xoves, 11 de xaneiro de 2018

mércores, 10 de xaneiro de 2018

ALAIA E A DEUSA, Tomás González Ahola

TOMÁS GONZÁLEZ ALOHA, Alaia e a deusa, Urco, Santiago, 2014, 146 páxinas.

[NG GON ala]


Alaia, unha moza da tribo dos nerios, ten que abandonar o seu castro natal para ir traballar á cidade de Thaladé, construída enriba do bravo Mar Poñente. Alí coñecerá a crueldade dos amos e as contradicións da mal chamada civilización, mais tamén descubrirá o maior dos segredos que gardan os seus túneles ancestrais. Así e todo, a mais grande aventura de Alaia será coñecer ese prodixioso misterio que se agocha no corazón do ser humano: o amor verdadeiro.

martes, 9 de xaneiro de 2018

MULLER INMIGRANTE, LINGUA E SOCIEDADE, Laura Rodríguez Salgado e Iria Vázquez Silva.

LAURA RODRÍGUEZ SALGADO & IRIA VÁZQUEZ SILVA, Muller inmigrante, Lingua e sociedade, Galaxia, Vigo, 2017, 242 páxinas.

[ ]

Esta obra quere contribuír a mobilizar un debate necesario na sociedade galega contemporánea: a integración social, lingüística e cultural das mulleres inmigrantes. As investigacións presentadas neste libro adoptan a perspectiva de xénero para procurar significacións novas e identificar novas subxectividades con relación aos movementos migratorios. O estudo das traxectorias migratorias das mulleres deriva na constatación das desigualdades que singularizan o feito de ser inmigrante, traballadora e muller. O obxectivo principal do volume é achegarse ás mulleres inmigrantes asentadas no noso país, co fin e comprender as particularidades dos seus procesos de integración na sociedade galega, tendo en conta a súa bagaxe cultural e lingüística de orixe. Este libro, de autoría colectiva, pretende ser unha contribución aos estudos sociolingüísticos da inmigración e de xénero, reunindo distintas especialistas no eido das migracións en Galicia.

luns, 8 de xaneiro de 2018

HORA DE LER

HORA DE LER

13ª SEMANA [1ª SESIÓN]

Comezamos o noso ano 2018 lector con relatos de Marica Campo e Raquel Vázquez. Por certo, para disfrutra da lectura, non é imprescindible subir aos tellados! 
Ilustración: Malota