martes, 19 de decembro de 2023

ENCUENTRO CON MARÍA TERESA PEREIRO

   Obviedades de narratología: cualquier relato contiene una historia que ha de ser contada mediante un discurso.
   María Teresa Pereiro se atreve a eligir una materia narrativa fácilmente reconocible por el lector de la novelística del siglo XIX y, también, por qué no decirlo, por el acomodado espectador de cualquier producto audiovisual de los llamados «de época» que, en muchos casos, se han apropiado de ciertos elementos propios del realismo decimonónico, como la descripción sociológica de los habitantes de un momento histórico, el análisis psicológico de unos personajes que reclaman la empatía del espectador que se reconoce, sin gran esfuerzo, en sus primitivas vivencias, y una trama, en algunos casos muy poco dignos, claramente predecible.
 
   Sarela, una bella hija de la sal del mar, desata el deseo de posesión en Ernest Doré, el heredero de Próspera, la industria conservera con la que su abuelo, un fomentador catalán, ha participado desde los años 20 del siglo XIX, en el proceso de «fundación» de lo que hoy conocemos como la ciudad de Vigo. 
  La intrahistoria de los marineros del Berbés y sus patrones burgueses se cruza en 1878 con la Historia de los prohombres de la ciudad mediante la figura del visitante ilustre: Julio Verne.
 
  Uno de los innegables méritos de María Teresa Pereiro es haber escrito, con estos ingredientes, una novela contemporánea sin acudir al pastiche
    Para ello, dispone de no pocas y hábiles estrategias. 
   Una de las más obvias la subraya el diseño editorial con una estructura dividida en dos partes: El tiempo (pp. 13-80) y La sal  (83-268).
   Pereiro lanza sobre el tapete las nueve secuencias que conforman El tiempo para obligar al lector a establecer los lazos pertinentes que unen cada una de las partes que constituyen los orígenes de las sagas familiares de Sabela y Ernest —que arrancan en 1824—, tarea no especialmente sencilla, puesto que la autora, sirviéndose con gran acierto de la elipsis, ha desdibujado los bordes de cada una de las piezas. Como si se tratase de una anomalía, cierra El tiempo una secuencia que implica un retroceso en el tiempo histórico: Lorenzo, capitán de La Trinidad, parte desde Cádiz el 19 de julio del año 1699 hacia Cartagena de Indias.
 
   En La sal, al lector le bastará con entretejer los hilvanes de las secuencias anteriores, para acoger en la historia la figura de Jules Verne, quien fondeó en 1878 en Vigo en su Saint Michel III. No obstante, aunque en esta segunda parte, el lector se beneficia de la concentración temporal —unos cuantos días de agosto, señalados por las fiestas del Santo Cristo—, ha de estar atento para reconocer, ahora, el encaje de las piezas a las que Pereiro ha devuelto sus contornos. En este momento toca comprender, por ejemplo, cuál es la importancia de la descripción de la batalla de Rande, el elogio público de la figura de Verne, la tensión entre los fomentadores de origen catalán y algunos burgueses—representados en Sanjujo Badía— que cuestionan que se deba denominar progreso a la rapiña, o el abismo ensimismado de Cosme.
 
   María Teresa Pereiro consigue desvelar este todo gracias a las recurrencias que vinculan con gran eficacia cada una de las partes. Aunque no ha titulado las secuencias, sí están precedidas de refranes o fragmentos de canciones populares que, muy bien elegidos, dirigen al lector hacia la interpretación correcta. 
 
   Y puestos a valorar, corresponde dejar para el final el magnífico uso de la voz narrativa que resulta desvelado, de modo también sutil, en la lectura conjunta del poético texto que antecede a El tiempo (p. 11) y el Epílogo (p. 269) que cierra la novela.
    Para disfrutar de esa excelencia, el verdadero medallón de oro y amatistas, hemos de leer esta opera prima que ha merecido el premio Tiflos. Un detalle tal vez no irrelevante: entre los miembros del jurado, Pilar Adón, Premio Nacional de Narrativa 2023, y Luis Mateo Díez, Premio Cervantes 2023.    
 
Francisco Rodríguez Coloma
     
Fotografías: Ana Tomé

luns, 18 de decembro de 2023

 



 
Chegamos ben abrigadiños ao solsticio de inverno.
E, «por no hacer mudanza en su costumbre», cumprimos a tradición de rememorar as tradicións lendo a Paul Auster, Hans Christian Andersen, Rafael Dieste ou unha antoloxía de microrrelatos, pregando, iso si, que non suceda o augurio de Giselle Aronson.
 **********

SUPUESTO  

   
   —Soy Papá Noel. ¡Créanme! ¡Soy Papá Noel!— gritaba el hombre vestido acorde a sus declaraciones desgañitadas. En vano intentaba zafar de los inclementes enfermeros de la Clínica Psiquiátrica Municipal, quienes estaban acostumbrados a maniatar y escuchar alaridos. A ellos ya no les sorprendían los supuestos Napoleones, los Bill Gates ficticios, las pretendidas Marilyn Monroe, tampoco los autoproclamados asesinos de Gandhi. Era de esperar que esa Nochebuena apareciera quien se crea Santa Claus.
   Lo que sí asombró al personal del neuropsiquiátrico fue escuchar en los noticieros, en la mañana del 25, que esa noche ningún niño del planeta había recibido su regalo.
 
Giselle Aronson

 

domingo, 10 de decembro de 2023

HORA DE LER

Que á calor da lareira recobren vida as travesas da tarima. 

O soño da madeira: volver a ser árbore. 

Aprenderemos iso, e tantas cousas máis, lendo os relatos de Lina Meruane e Carlos Casares. 

O poder da palabra. 

luns, 4 de decembro de 2023

EL TIEMPO DE LA SAL: ENCONTRO CON MARÍA TERESA PEREIRO

 

MARÍA TERESA PEREIRO, El tiempo de la sal, Galaxia Gutenberg, Barcelona, 2023, 270 páxinas.

 

O próximo martes 19 de decembro gozaremos coa visita de María Teresa Pereiro ao noso IES. 

Falará coas lectoras e os lectores do Club de Lectura de Adultos sobre a súa magnífica ópera prima.

El tiempo de la sal mereceu o XXV Premio Tiflos de Novela. 

 


 

HORA DE LER

Caen as follas das árbores... 

A mirada que repara na ringleira de letras leva ao lector a pasar páxina cando chega ao punto final.

Aínda que nós sabemos que a lectura non ten fin..

luns, 27 de novembro de 2023

HORA DE LER

Chaves que abren portas. 

Atravesar o limiar lendo a Yolanda Castaño ou a María Dueñas para acubillarmos ao abrigo.

xoves, 23 de novembro de 2023

ENCONTRO CON BRAIS LAMELA


Cando o lector de Ninguén queda remata o preámbulo da obra, xa queda advertido da singularidade da peza. Esta é a ladaína: Barcela, A Barqueira, Colomba, Lorizo, Pena de Nogueira. Os nomes das aldeas asolagadas: os abelorios dun rosario que alguén deixou durmido, sobre as sabas revoltas da cama sen fazer dun estudante estranxeiro.

Traspasado en silencio o limiar, o barullo das moitas voces da cidade de Nova York, o estrondo do tráfico, e mesmo o estremecemento dos edificios sostidos por andamios voluntariosos, envisgan a melodía do Allegro deconstruído dunha Raphsodia in blue, pulsada, na boca do metro, polo clarinetista que espera xuntar as moedas necesarias para pillar algo no Deli.
 
Arthur Tannenbaum existe. As cidades bombardeadas, lamentablemente, tamén existen. A memoria esnaquizada dos desposuídos, dos exiliados, merece ser preservada, reconstruída, na procura da xusticia, ou cando menos, para alivio do loito, porque «as cousas teñen o seu sitio e cando as cambias de lugar, poden aguantar pero o máis seguro é que non dean aguantado».
 
E a continuación, o estudante retornado se deixa acompañar na súa viaxe a Ernes polo Lamento de Marcial del Adalid. A serenidade que ofrece o Largo non deixa de suliñar unha evidencia: a muller fotografada por Ulric Benman non é outra que Leonita Portela. No faiado da casa comunitaria pelexa coa couza o museo etnográfico de Ernes.
Esa e a melodía que atravesa Os que marchan e Os que volven

E así quedamos nós, os netos dos famentos comedores de patacas, os fillos da clase media, esperando a que o rider chegue axiña á casa co noso pedido: dous ou tres cartóns de pringles cos que contentar a nosa bulímica cegueira.
 
Ou non...
 
Porque cando no fío musical de calquera ascensor da cidade de Nova York asome A house is not a home, Brais Lamela deberá recordar as sabias palabras de Blas Lamela: «...ti sempre dis non queda ninguén ou non queda nada pero algunha cousa paréceme a min que queda».

Francisco Rodríguez Coloma [Texto]
&
 Ana Tomé [Fotografías]

 

 


luns, 20 de novembro de 2023

HORA DE LER

   O 25 de novembro de 1960 Rafael Leónidas Trujillo, ordenou o cruel asasinato de Minerva, Patria e María Teresa Mirabal, opositoras ao réxime do dictador da República Dominicana. 
   Desde 1981 en moitos países de Latinoamérica elexiron o 25 de novembro para conmemorar o día contra a violencia de xénero. Posteriormente, xa en 1999, a ONU declarou o 25 de novembro Día Internacional para a Eliminación a Violencia contra a Muller, en memoria das irmás Mirabal.
   Entre as nosas suxestións de lectura, unha selección de microrelatos e textos de María Larrea, María Reimóndez, Berta Dávila, Juan Bonilla, Raúl Ariza, María Xosé Queizán e Paula Carballeira.
   

luns, 13 de novembro de 2023

HORA DE LER

 

Esta é a ilustración coa que a artista peruana Issa Watanabe homenaxeou as librarías o pasado sábado 11.

Os camiñantes do seu magnífico (e multipremiado) álbum ilustrado Migrantes (Libros del Zorro Rojo, Barcelona, 2019), atoparon un momento na súa peregrinación para ler. 

Non podemos descartar que non estean a ler fábulas: esas historias breves protagonizadas por animais das que se desprenden ensinanzas morais. 

Unha ensinanza posible: que os proclamados animais racionais resultan inexactamente xenerosos nos seus autodiagnósticos.

luns, 6 de novembro de 2023

HORA DE LER

A nosa memoria elixiría as cores se nos pediran pensar en calquera das obras de Vincent van Gogh. Pensariamos no seu Autorretrato, en A noite estrelada ou O dormitorio en Arlés
 
A imaxe coa que ilustramos o cartel de Hora de ler presenta a un campesiño lendo diante do lume. 
Nós reparamos na familiaridade desprendida das súas zocas (klompen). 
Sen lugar a dúbidas, moi parecidas as que calza María, a protagonista do relato de Antón Riveiro Coello.   
Moi parecidas as de todos Os comedores de patacas.
 

luns, 30 de outubro de 2023

HORA DE LER

 


Death Reading from a Human Lectern, Congregation in Background. Así consta referenciado na Biblioteca Museo Morgan (NYC)  este singular debuxo do pintor romántico Eugenio Lucas Velázquez (Madrid, 1817-1870).
Con esta ambientación, resulta fácil comprender que, nesta semana defuntos, a axeitada proposta de lectura inclúa unha antoloxía de microrrelatos de terror e uns contos de Edgar Allan Poe e Ramón Otero Pedraio.
 

xoves, 26 de outubro de 2023

NINGUÉN QUEDA: ENCONTRO CON BRAIS LAMELA

 


 



 

O próximo mércores 22 de novembro gozaremos coa visita de Brais Lamela ao noso IES. 

Falará coas lectoras e os lectores do Club de Lectura de Adultos sobre a súa magnífica ópera prima.

Ninguén queda mereceu o Premio da Crítica 2023. 

Publicada por Euseino en xuño de 2022, ante a demanda dos lectores, non deixa de ser reimpresa: en setembro alcanzou a novena edición, un fito para calquera libro publicado en España, canto máis para un libro publicado en Galicia. 

Xa foi traduciada ao catalán e tamén ao español (cuatro lunas).